Harremana

    OEH - Bilaketa

    1276 emaitza ipini bilaketarentzat

    Sarrera buruan (57)


    Sarrera osoan (500)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    ipini.
    sense-1
    (V-arr-m-gip, G, AN-gip; VP 37r, Lar, Añ, Dv, H; -ph- Dv, H), ibaintze- (sust. vbal.), ibeni (SP, Lar, Añ, Dv, H, A), ibeñi (Bon), ifeni , ifini (V-ple-arr-arrig-oroz-gip; Lcc, SP, Lar, Añ, Dv, H), inbeni (Ht VocGr 373), imeite- (sust. vbal.), imini (V-ger-ple-oroz-och-m, BN; Lecl, Ht VocGr 403, Añ, VocBN, Dv, H), ebeni (H), efeñi , efini , epeini (-eiñ- G, AN; -eñ- Aq 384 (G), Dv). Ref.: A (ipini, ifini, imini, epeiñi); Iz ArOñ 128, 93, 129, 173 y 185, UrrAnz ; Holmer ApuntV (imini); Etxba Eib ; Elexp Berg ; Gte Erd 81, 99.
    Poner, colocar; plantar; instituir. "Encaxar" Lcc. "Imposer, inbeni. Imposé, inbenia, etzarria" Ht VocGr 373. "Poner", "plantar, poner", &c. Lar. "Echar [...] la culpa, iñoren erru imini" Añ.
    Tr. Usado de modo general por autores vizcaínos y guipuzcoanos (con frecuencia algo mayor por los primeros). Durante los ss. XVI y XVII tbn. se encuentra en textos septentrionales, ya desde Dechepare; a partir del s. XVIII sólo hay algún ej. en Haraneder y Goyhetche. En textos navarros, aunque se documenta ya desde el s. XVII, parece dejar de usarse desde principios del s. XIX.
    La var. más empleada es ipini; imini aparece en autores vizcaínos y alto-navarros; ifini, documentada ya en Lazarraga, y que hallamos al Norte en Etcheberri de Ziburu, Pouvreau y Haraneder, es empleada sobre todo por autores vizcaínos; apenas se encuentra en el s. XX. Los autores septentrionales usan sobre todo ibeni (así Materre, Axular, Haramburu, Haraneder); Dechepare usa la forma de sust. vbal. imeite-, y Haramburu ibaintze-. Se documenta efini en Lazarraga y Añibarro, epeini en unos versos de principios del s. XIX (FrantzesB I 46), epeñi en Mendiburu, ifeni en CartEsp (junto a ifani), en una carta alto-navarra del siglo siguiente, en Ochoa de Arin y en Urquizu; efeñi en M. Portal e ibini en Barrutia.
    En cuanto a las formas sintéticas, éstas aparecen frecuentemente en Lazarraga; hay además daminda en RS, dimintzut en Lauaxeta (BBa 110) y dapin(en) en una nota de la ed. de Loramendi (186). Hay participio en -in en Lauaxeta (BBa 48), Otxolua (174) y EusJok II (112). En DFrec hay 192 ejs. de ipini, 32 de ipiñi y 17 de imini, todos ellos meridionales.
    Zerbait obra egitera eta skributan imeitera. E 5. Oi orain, barriz, nik ifini dot / bera kateaz loturik. Lazarraga A14 1181v. Aita-amaok efini dabe / Flora oi enzerradurik. Ib. A11 1179r. Baldin gura badozu / ez difinzuen tatxarik. Ib. A27a 1201r. Nigan miirik badafinzu. Ib. A27a 1201v (v. tbn. dafinket A24 1195v, dafinela 1203r, nafinzu B3 1153v, efinzu A16 1184r). Neure biotzau libre jafindazu. Ib. A17 1185v (v. tbn. jafindazu B16 1182r; tal vez habría que postular para esta forma un part. *jafini). Daminda sabela betez betez. "Ponga [yo]". RS 99 (177 ibini, 192 ifini). Pestelenzia orren kausaz andiro manatu du nere semea pausuetan guardia ifanteaz. CartEsp 456 (ib. 459 ifeni). Iminiko ditut elizako atarietan letra hoek. BLeiz 46. Solon batek ifiñi tu Athenesen legeak. EZ Man I 17. Zure gomendioan ibainzen baitut. Harb 101 (v. tbn. 254). Gogo guztia emaztetan ibenia dadukana. Ax 342 (V 228). Adarrak iminten badeutsaz emazteak. Mic 12v. Obratan ezin ifini. Cap 25. Mortalzat ifenten diraden pekatuak. OA 134. Etzion Jainkoak ipiñi muga-arririk. Lar SAgust 10 (DT L ifini). Ibenzen edo plazatzen [gaitu] perfekzionean. He Phil 247. Jainkoaz ordean hautetsia eta toki ohorezkoan ibenia. He 1 Petr 2, 4. Kontu estu au aurrean nik zuri ifiñi. Cb Eg II 115 (III 336 ipi-, EBO 26 ibeñi). Deabruak imini dioten ilusione bat (38). LE-Ir. Jesu-Kristok ipiñi zuan Eliza. AA III 475. Sotania iminita. fB Olg 167 (19 ipi-). Bere begi ederrak / gugan iminirik. Ur MarIl 125. Republika iphiñtzerakoan. Gy 211. Elizako kanta ederrak ipintzen zituen Venanzio Fortunatok. Arr May 176. Aotik odola dariola ipiñi du nere illobea. Ag G 276 (268 epini). Arpegi illuna ipiñi eban. Altuna 79. "Herejearen" eskuetan bere buruak ipintzea. Ldi IL 162 (v. tbn. 117). Jakiñean ipintzen dute jabea. Munita 95. Eskillaren berengo maillan ankia ipintera eldu garianian. Gerrika 275. Etsai ezagunaren eskuetan ez nuke harmarik ipiniko. MIH 119.
    v. tbn. Iraz 61. GavS 3. Ub 29. Mg PAb 53. VMg II. Gco I 436. FrantzesB II 63. JJMg BasEsc 164. Echag 152. Lard 164. Bil 36. Aran SIgn 13. Arrantz 79. JanEd I 127. Xe 155. PE 46. Zab Gabon 85. Sor AKaik 123. AB AmaE 267. Bv AsL 150. Urruz Urz 61. Alz STFer 126. AzpPr 44. A BGuzur 118. Echta Jos 349. Kk Ab I 90. ArgiDL 117. KIkV 74. KIkG 15. Inza Azalp 32. Muj PAm 29. Or SCruz 7. Enb 80. Tx B I 261. Lab EEguna 102. Laux BBa 6. Lek EunD 38. JMB ELG 44. Eguzk GizAuz 156. EA OlBe 96. SMitx Aranz 224. JAIraz Bizia 53. Etxde AlosT 92. Lek SClar 130. Mde Pr 305. Txill Let 23. SM Zirik 49. Anab Poli 21. Bilbao IpuiB 272. BEnb NereA 169. Akes Ipiñ 21. Zait Plat 86. Osk Kurl 78. Gand Elorri 200. And AUzta 101. Vill Jaink 172. Erkiag BatB 36. Gazt MusIx 57. MAtx Gazt 21. Ibiñ Virgil 88. Alzola Atalak 91. NEtx LBB 104. Etxba Ibilt 488. Uzt Noiz 79. Lasa Poem 100. Berron Kijote 21. Alkain 114. Etxabu Kontu 186. Onaind STeresa 85. FEtxeb 141. Ayesta 28. AZink 17. Insausti 15. Ibeni: Mat XXIV. Harb 176. CatAnz 1. Legaz 38. Ibini: Acto 163. Ifeni: CartNav 139. Urqz 27. Ifini: EgiaK 89. BBizk 16. Arz 56. Acto 45. He He 2, 7. CatBurg 34. Urqz 14. Cb Bast 32. Ub 62. DurPl 103. Añ LoraS 17. FrantzesB II 30. Astar II 244. It Fab 171. Izt C 119. Mde HaurB 77. Imini: Cantabr 3. EgiaK 89. VJ 12. SermAN 2v. El 94. Oe 27. OrrioD 81. ETZ 172 (Arruiz, s. XVIII). DurPl 99. Mg CO 157. FLV 1988, 147 (Ibero, s. XIX). JJMg BasEsc 136. Zav Fab RIEV 1909, 35. Añ EL2 146. CatLlo 54. CatBus 49. AB AmaE 58. Azc PB 45. Itz Azald 6. A BGuzur 123. Kk Ab I 56. Otx 7. Enb 103. Erkiag Arran 46. Akes Ipiñ 31. Arti Ipuin 68. FEtxeb 40. Ayesta 31. Efeñi: MPortal 43. Efini: Añ EL1 68. Epeñi: Mb JBDev (ed. 1900), 4.
    ifini. (Con aux. subjuntivo o imperativo). Suponer, poner como ejemplo. Harriet cita un ej. de Astar: ifini bedi gizonik andijena, erregerik altsubena, y traduce "supposons", pero lo que realmente aparece es ifini bedi gizonik andijena, erregerik alsubena [...] Jaungoikuaren aurrian (I 31).
    Adibidez, ipiñi dezagun dantza. MAtx Gazt 56.
    (V-gip ap. Etxba Eib; Lar, Añ). Poner (huevos). "Aovar [...]. Está poniendo el huevo, arraultza egiten, ifinten" Lar (v. tbn. Añ). "Ollo onek arrautzak ipintzen dittu ez-jakiñeko lekuan" Etxba Eib (s.v. arrautza). v. 1 errun.
    Arrautza egunekoa / badit beti ipintzen. Mg in VMg 92. Erraz ipiñiko du astean iru arraulza. AA II 188. Olloak ez eutsan bigarren arrautzarik ipiñi. Bilbao IpuiB 257.
    v. tbn. JAIraz Bizia 48. Ifini: Zav Fab RIEV 1907, 97. It Dial 32. Imini: Ur Dial 90.
    (H). Ponerse (el sol).
    (V ap. A; H). Apostar.
    Bati bost ipiñiko niozke, bizkaierazko idazkirik ulertzeko zu baietz izan gauza. Ldi IL 112.
    (Con aux. intrans.). Ponerse.
    Zure buruarekin ifini zaitezin etzaren bezalakoa bazine bezala. SP Imit III 30, 5. Ifin bazadiz seria. Gamiz 203. Mezea uts egiteko pelligruan ifini bazara. Añ EL1 129. Berori ifini da murru irme bat legez Napoleonen aleginen kontra. Astar II IX. Ar'or bertan / balbe txarra / bere begi aurrean / imini zan. Zav Fab RIEV 1908, 530. Obeditu ta ipiñi dira / barkazio eske bajezan. Afrika 140. Bere bizitzea galduteko arriskuan iminten bada bere. Itz Azald 144. Galdos jakiñaren gañian ipiñi zanian azkar jaso ei zituan ankak. SM Zirik 90. Bere emaztian aurrekaldian ipiñi zan. Etxba Ibilt 490.
    (Part. en función de sust.). "Ipinixa, lo puesto. Ipinixa beste barik, or juan zan mundu zabalian ziar" Etxba Eib.
    azpisarrera-1
    IPINI ERAGIN. Hacer poner, hacer colocar.
    Estatua bat imiñi eragiñ eban Babilonijako zelai andi baten. JJMg BasEsc 143. Imini eragin zituzan bere etxeko jantokian latinezko berso bi. Itz Azald 112.
    azpisarrerakoSense-1.1
    Hacer poner (huevos).
    Beste era bigunago bategaz ipiñi eragingo eutsan arrautza parea. Bilbao IpuiB 256.
    azpisarrera-2
    IPINITAKO (V-gip). Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg. "Hablando de finanzas, lo invertido. Ipiñitakua, ososorik galdu eben autu artan partian ziranak" Etxba Eib.

    ipini

    ipini
    0 / 0 AHUSPEZ IPINI >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper